Amazon AWS nedir?
Amazon İnternet Hizmetleri şirketi tarafından 2006 yılından bu yana aktif olan bir bulut bilişim servisidir.
Çok uzun zaman önce bulut bilişimin temelleri atıldığında Amazon bu konuda liderlik misyonu ile yola çıkmış ve kısa zamanda fazla iş başarmıştır. Geliştirdiği API’ler ve SDK’ler sayesinde kullanımı kolay ve kendi sistemlerinize entegrasyonu, rakiplerine nispeten daha kolay bir hal almıştır.

Montrö imzalandığı yıllarda Türklerin 2. bir kanal açması ihtimali öngörülemediği gibi kara ve denizlerin başka bir iletişim aracı için kullanılabileceği de düşünülmemiş olsa gerek… Fiber optik.
Işık ile iletişim teknolojisi fiber optik kablolar; denizleri, okyanusları, karaları aşıyor. En kısa yoldan en tehlikesiz yerlerden geçiş, iletişimin devamlılığı için büyük önem taşıyor. Büyük nüfuslu bölgelerin güzergahında olmak stratejik bir avantaj. Ama bir de şu meşhur jeopolitik avantaj nedeniyle bir toplama noktası olabilmek, oluşturacağı ekosistem nedeniyle geçip giden gemilerden daha karlı… İçinde milyon dolarlık mal, petrol veya gaz ile geçip giden gemilere el sallamak ve bir doğa felaketi ihtimalini yaşamak yerine internetin gücüne sahip olmak daha avantajlı olsa gerek.

İletişimde söz sahibi olmak devlet meselesidir!
Bilişim ve internet teknolojilerinin engellenemez yükselişi beraberinde özellikle iletişimde stratejik bir noktada bulunmanın ve gelip geçen trafiği yönetmenin önemini her geçen gün arttırdı. Öncelikle internet ulaştırmak daha sonra ise verinin saklandığı veri merkezlerinin lokal olarak tutulması artık aksi söylenemez önemde. Bu noktada ülkenin servis sağlayıcılarına büyük görevler düşerken, yıllardır gelişmesinde emek verdiğimiz, Türk Telekomun’da bu konuda artık yapısal bir değişime gitmesi bir mecburiyet olarak masaya yatırılmayı bekliyor.

Kabloda düğüm noktası
Türkiye’nin genç ağırlıklı, büyük nüfusu dünyanın dikkatini çekmeye devam ediyor. İnternet ağımızın globalleşmesi ve içerideki potansiyelin dışarı taşınması konusunda, çevre ülkelere erişim götürülmesi konusunda da ağır kalan Türk Telekom nedeniyle yabancılar daha fazla dayanamayarak Türk internet pazarını “özgürleştirmek” için ülkeye giriş yapmaya başladılar. Yabancıların bu girişlerine ise uzaktan dudak bükerek izleyen TT’de özellikle ağ paylaşımına karşı tavırda bir değişim olmadı. Ama bu sefer geçtiğimiz yıllardan farklı olarak ülkemizde değişen ve gelişen bir ortam oluştu. Artık bu oluşumun dışında kalan açıkta kalacak!

Avrupa ve Çin kıymetimizin farkında!

1995 yılında 3 Alman internet servis sağlayıcısı tarafından kurulan, zaman içinde dev bir oluşum haline gelen DE-CIX (Deutscher Commercial Internet Exchange), operatörlerler arası trafik değiş tokuş yapmalarını sağlayan bir düzenleyici kuruluş. Hali hazırda bu faliyetlerini Frankfurt, Hamburg, Münih, Düseldorf, New york, Dallas, Palermo, Marsilya’da yürüten şirket, geçtiğimiz ay Türkiye’de İstanbul’u da zincirine ekledi.

Avrupa’da oldukça başarılı bir trafik dağıtım sistemi yöneten DE-CIX, 2016 yılı sonunda Frankfurt ile İstanbul noktasını birleştirecek ve Türkiye üzerinden tüm Avrupa ile ücretsiz peering olanağı başlatacak. Başlatılan bu çalışma ile aynı zamanda İstanbul ve Frankfurt üzerinden alınan portlar aynı ağ yapısı (vlan) içinde çalışabildiğinden onlarca yeni teknoloji hizmet (ses hizmetleri, yedeklilik, vb..) sunulması imkanı sağlayacak. Buna ek olarak yurtdışı erişime ulaşım maliyeti düşen servis sağlayıcılar açısından erişim maliyetlerinde bir düşüşte yaşanabilecek.

Geçen ay yine de-cix gibi şahsen görüştüğüm İstanbul’da pazar faliyeti yürüten China Telecom; Süveyş Kanalı’nı aşıp, Akdeniz’den Marmaris’e inecek yeni fiberoptik kablonun planlamasını yapmış durumda. Dünyanın diğer tarafından neden Türkiye’ye erişmeye çalıştıklarını, bizim Çin’e doğru bir veri akışımızın çok kısıtlı olduğunu sorduğumda ise aldığım cevap çok ilginçti; Sizin bize ulaşmanız belki önemli değil ama Çin online oyun sektörünün genç nüfusunuza hızlı ulaşması ve ürünlerini satması önemli! Bugün, yıllardır olduğu gibi bizler Çin’e veri göndermek için önce Avrupa oradan New York, Amerika içinden Los angeles ve oradan Çin yapıp dünya turu atarken, Çinli internet servis sağlayıcısı bu verimsiz iletişime bir dur deme vaktinin geldiğine karar vermiş bile… Gelmiş İstanbul’a bir ofis kurmuş, bunu bir devlet meselesi haline getirmiş.

Türk Telekom’un sektörde söz sahipliği azalıyor.
Altyapısının yaygınlaşması ile birlikte yönettiği kapasite miktarıda artan Turkcell abonelerinin internet çıkışlarının ilk teslim noktasını Avrupa olarak değiştirdi. Özellikle son 1 yıl içinde veri merkezleri açısından yapılan bu uygulama nedeniyle kullanıcılar Türkiye’deki veri merkezlerine ulaşmak için Avrupa üzerinden Türkiye’ye turluyordu.  İlerleyen süreçte Turkcell ile peering (direkt bağlantı/trafik değişimi) yapma zorunluluğu oluştu ve bu bağlantıların kurulması ile tamamen TT ile bir yalıtım sağlandı.
Diğer cephede Vodafone, 4.5G hazırlık kapsamında fiber altyapı işine hız verirken 2016 yılında adından çok fazla söz ettirecek gelişmelerin eşiğinde içeriğin membaa veri merkezlerine bakışlarını çevirmiş durumda.
Yurtdışı operatörlerin ülkemize getirdiği erişimi İstanbul’da sadece bir noktadan teslim almak uzun süredir mümkün olsa da sıkıntı erişimi ülke içinde taşımak kısmında yaşanıyordu. Ülke içi iletimde de Turkcell, Vodafone altyapısının gelişmesi ve TT gibi koruyucu ve cezalandırıcı anlayışta olmamaları nedeniyle yurtdışına erişmek artık kolay bir iş haline geldi.

Gelen ağ saldırılarının engellenmesi konusunda uzun uzadıya yollar yöntemler Türk Telekom cephesine aktarılmasına rağmen bu konuda yeterli destek alınamadı. Bu konuda etkili ürün ve hizmet üretilememesi, iyi yönetilemeyen yurtdışı erişimin tıkanması gibi sebeplerle artık kötü trafiğin durdurulması için çözümler, özellikle yurtdışı üzerinden güvenlik duvarı (firewall) hizmetleri alınarak çözülebilmekte. Ancak bu seferde binbir çaba ile yurtdışından ülke içine taşınan internet trafiği, temizlenmek amacıyla tekrar yurtdışına gönderilmek durumunda kaldı. Sonuç başarılı ama yurtdışına bağımlı…
Tekel olmanın verdiği rahatlık ile yıllardır ezilen, itilip kakılan, yukarıdan inen sözleşmeler ile “iş ortağı” olarak değil de “abone”  olarak görülen işletmecilere/servis sağlayıcılara gereksiz yükler bindirilmeye halen devam ede dursun, rüzgarın yönünü değiştirmek artık daha kolay.

Kuş yuvadan uçuyor!
Şimdi soru şu: Bizim cebimizden çıkan paralar ile kurulan, ülkemizin değeri, koca bir şirkete geleceği göremeyen uygulamaları nedeniyle küsüp, kan kaybını mı izleyelim? Yoksa son bir omuz verip bu şirketi Avrupa’da söz sahibi, ülkemize yeni teknolojileri getiren bir değer haline gelmesine yardımcı mı olalım?

Benim oyum pes etmemek, yıllardır olduğu gibi hatalı uygulamaları haykırıp, bu hataların düzeltilmesi yönünde mücadeleye devam etmek yönünde. Türk Telekom bu ülkenin bir değeridir. Sözümüze, fikirlerimize, vizyonumuza kulak kabartılan her ortamda sorunları konuşmaya, tartışmaya devam etmeliyiz. Yeter ki artık bir dinleyen ama aynı zamanda birşeyler yapabilen birileri olsun!

Ülkenin en köklü ve yaygın iletişim operatörü olan Türk Telekom’da abone kaybı devam ediyor. 2015 üçüncü çeyrek sonu itibariyle şirketin toplam erişim hattı sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,1 düşüşle 12,9 milyona indi. Bu kapsamda sabit ses hattı sayısı da yüzde 9,4 düşüşle 10,6 milyona indi. Yine şirketin TV abone sayısı da yüzde 1,2 düşüşle 1,8 milyona geriledi.
Döviz borcu fazla olan şirket, dövizdeki dalgalanma ile birlikte geçen yıl aynı dönemde 318,6 milyon lira net kâr elde etmesine karşın bu yılın aynı döneminde 493,4 milyon lira zarar açıkladı.

Yukarıdaki bu özet tablodan da anlaşılacağı üzere işler Türk Telekom için son çeyrekte pek yolunda gitmedi. Şirketten gelen son bilgilendirmeye göre; Türk Telekom, TTNET, AVEA markaları, belkide arkasında operasyonel giderlerin azaltılması amacı taşıyan bir sebeple birleşme sürecine sokuldular. Bu tip durumlarda el freni görevi gören pazarlama ve personel alanında gidilecek kısıtlamalar maddi açıdan kısa vadede yarar sağlasa da aslında kazın ayağı öyle değil. Ana problem eldeki gücün yeteri kadar ve verimli olarak kullanılmaması.

Sabit Hatlar
Mobil telefon alanındaki teknolojik gelişmelerle doğru orantılı olarak sabit hat kullanım oranındaki düşüş makul gibi görülebilir. Ama işleyen bir sistemin kaçarcasına terk ediliyor olmasının altındaki sebepler sadece teknolojik değişim değil. Sabit hatlara; SMS, görüntülü arama, hatların yazılımsal telefon santralleri ile buluşmasını sağlayacak SIP özelliğinin kazandırılmasındaki pazarlama hataları başlıca sebep olarak sayılabilir. Özellikle IP protokolünde, yazılım santrallerde kullanılmak üzere bakır hatların dönüşümünü sağlayacak sip özelliğinin yaygınlaştırılmaması, bağlantı için özel internet bağlantı yöntemleri gerekmesi, hat başına bedeller, sabit ücretler talep edilmesi nedeniyle her geçen gün şehir içi alışılmış hat kullanımında azalmanın devamına sebep olmakta.
Çalışan sayısı 2’den fazla olan her işletmede gelen çağrıların doğru kişiye yönlendirilmesi hem arayan hem aranan için zaman kazandıran bir durum. Özellikle iyi bir karşılama mesajı ile arayanın kendi kendine doğru departmana bağlanması kurumsallık açısından da çok önemli. Hal böyle olunca  her işletmenin telefon santrali için bir yatırım yapması mecburi. Düne kadar işletmeler bu iş için fiziksel iç santral cihazları kullanır iken artık işletmeler sanal yazılımsal santral kullanımına geçiş yapmaktalar. Bu yeni teknolojiler ile iç hatlara yönlendirme yapan, menü operatör ile telefon aktarma yükünü ortanan kaldıran, otomatik sorgulamalar yapabilen santral işini artık bulut teknolojileri ile sanal santral operatörleri yapar hale geldi. 0850 numaralar ile sadece internet erişimi olan her yere telefon ve santral hizmeti verebilen şirketler, tüm kullanıcıların ofisten telefonlara cevap verme zorunluluğunu da ortadan kaldırdı. Tüm bu gelişmeleri uzaktan takip eden TT,  ülkemizde iletişimde yeniliğe uygulanan her tür engellemeye karşı savaş vererek büyümeye çalışan operatörlere, saha avantajı olmasına rağmen yenildi ve sanal santral ve sip teknolojilerinde TT sınıfta kaldı.

İnternet Erişimi
Ülkede internetin kuruluşu sayılabilecek ilk hizmet olan BBS 1993 yılında başladı. Çevirmeli telefon hatlarından bir şehir içi/dışı operatör numarasını arayarak kurulan bu iletişimde kullanıcılar internetin ilk temellerini atarken, TT’de bu dönemde gelirlerini arttırdı. Kendisi BBS hizmeti vermesede  internete bağlı kalındığı süre boyunca TT görüşme bedelleri üzerinden abonelerinden ücret tahsil etmekteydi. Sonraki dönemde internet konusundaki bu konu TT’nin dikkatini çekti ve önce operatörlere uygulanan hat bedelleri sonrasında kendi sunduğu hizmet tarafına yapılan indirimler ile özel şirketler dial-up konusunda kepenkleri indirdi. Sonrasında ise geniş bant olarak adlandırılan ADSL zamanları başladı. Başlangıçta devrim olarak görülen bu hizmet yıllar içinde kendini yeteri kadar geliştiremediğinden Türkiye’nin genç nüfusunu memnun edemedi/edemiyor. Kısıtlı bir coğrafi bölge için olsa da diğer operatörler fiber altyapıyı geliştirmeye çalıştı ve 3G sonrası, 4.5G gelişi ile birlikte sabit internet erişimi önemini yitirmeye başladı.

IP TV
2010 yılından bu yana hizmet veren Tivibu ilk çıktığı dönemde büyük memnuniyet ve şaşkınlık yarattı. İnternet üzerinden televizyon izleme fikri, aynı zamanda interaktif süreçlerin başlaması açısından da heyecan vericiydi. Tv izlerken, izleyici yayıncı ile etkileşime geçebilecekti. Ama geçemedi… Üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen görüntüde donma şikayetleri, hatta izlenen TV yayının internet kotasından düşmesi gibi ölümcül hatalar nedeniyle kuruluş ana fikrine aykırı olarak uyduya taşınma yolunu seçmesine rağmen abone kaybetmeye başladı.

Mobil İletişim
Kendisi ayrı bir yazı ve tartışma konusu olan Aycell+Area= Avea sürecinde Avea’nın frekans talihsizliği nedeniyle kapsama alanı sorunu bir türlü tam olarak çözülemedi. Ek olarak kamu personeline bedava sayılacak bedeller ile verilen hatlar nedeniyle marka bir türlü hak ettiği yere gelemedi. Yine diğer markalar teknolojik yenilikleri peşi sıra duyururken Avea tarafında elindeki tüm imkanlara rağmen ses getiren bir yenilik oluşturulamadı.

Yukarıda yeralan tespitler analiz edildiğinde tümünün ortak noktasını tespit etmek oldukça kolay. Geleceği okumadaki yavaşlık, eldeki imkanlar ile iyi ürünler ortaya çıkartamamak, genç nüfusun istediğini sunmaya direnmek, ekosistemi büyütmek yerine hep yok etmek üzerine alınan kararlar.
TT halen Türkiye’de en büyük fiber optik altyapıya sahip, iletişimde en yaygın şirketi durumunda. Sahip olduğu sabit internet kullanıcısı ile büyük bir ağı yönetiyor ve bu konumundan ötürü veri merkezleride dahil olmak üzere ülkedeki internete yön veriyor. Yıllardır süren bu iktidarın ise doğal olarak yorucu bir temposu ve beraberinde getirdiği karlılıkta hızlı düşüş gibi riskleri bulunuyor.

Şimdilerde yukarıda sayılanlardan farklı olarak iletişimde de farklı kıpırdanmalar başladı. Yurtdışı oyuncuların fiber optik kabloları ile ülkeye giriş yapmaları ile rüzgar her an terse dönebilir. Peki bu alanda neler kapıda bunu da bir sonraki yazımda özetlemeye çalışacağım…

Linkler:
http://www.haberturk.com/ekonomi/is-yasam/haber/1142809-turk-telekom-3-ceyrekte-zarar-acikladi
http://www.hurriyet.com.tr/k-rda-telekom-zararda-avea-29192796

Türk Telekom omurgasında yaşanan kesintilerin ulusal çapta iletişim problemlerine sebep oluyor olması şirketin stratejik önemini bir kez daha gözler önüne serdi.

Kesinti ile ilgili olarak Türk Telekom tarafından yapılan ilk bilgilendirme aşağıdaki gibi oldu;

Toplam internet erişim kapasitesinde büyük bir düşeşe sebep olan kesintide; IP iletişimi, network yol haritasını koruyan, internet sunucularının yolunu gösteren BGP tablolarında büyük miktarda kayıp gözlenirken, kaybolan adresler nedeniyle internet kullanıcıları gidecekleri yolları kaybetmiş ve erişim problemleri yaşamıştır. Benzer bir kesinti en son Nisan ayında yaşanmış, ülke çapında internet erişiminde sıkıntılar yaşanmıştı.
Yaşanan internet kesintisi ile ilgili Türk Telekom’dan yapılan açıklama ise aşağıdaki şekilde oldu…

“Omurgamızda saat 19:50’de  anlık routing kaynaklı bir problem oluşmuş olup, yapılan müdahale ile problem  saat 20:02 itibari ile  giderilmiştir.”

 

 

Ülkemizdeki enerji ve internet maliyetinin yüksekliği nedeniyle yerel seviyede sıkışmış veri merkezi pazarı, diğer bir çok sektörden daha büyük büyüme ve yüksek kazançlar getirme potansiyeline sahip.

E-ticaret hacminin büyütülmesi, internet teknolojilerinin geliştirilmesi ve hızlandırılması, yeni Türk sosyal medya markaları, arama motorları gibi araçların oluşabilmesi gibi hedeflere hızla ulaşmanın yolunun, Türkiye’de konumlanmış yüksek teknolojiye sahip veri merkezlerinden geçtiği bir gerçek. Tüm süreçlerin internete taşındığı (Bulut Bilişim) bir ortamda verinin depolanabileceği tek yer veri merkezindeki elektronik sistemler olarak karşımıza çıkarken, kritik verilerin yabancı ellere teslim edilmesi ilerleyen süreçte ulusal bir güvenlik sorununun yaşanmaması içinde önem arz ediyor.

Neler Yapıldı?
Dünyada geniş bant internet hızla yaygınlaşırken, yurtdışındaki uygun erişim maliyetleri nedeniyle özellikle video içerikleri, internet üzerinden canlı yayın gibi trafik ihtiyacı duyan hizmetler yurtdışından satın alınıyor, ancak Türk kullanıcı bu içeriğe ulaşmak için yurtdışı hatları kullanmak zorunda kalıyor, iletim maliyeti yüksek olan bu otobanı kullanırken yaşanan arızalardan, yavaşlamalardan büyük ölçüde etkileniyordu. Yaşanan bu erişim darboğazı nedeniyle internet kullanıcılarının şikayetleri her geçen gün artmakta ve bu konuda bir alternatif de üretilememekteydi.

Yaşanan erişim problemlerini azaltmak ve içeriği Türkiye’ye taşıyarak lokal trafikten sunmak amacıyla BTK’nın da onayı, desteği sonrası Mayıs 2011’de Türk Telekom, veri merkezi işletmecilerine “Yurtdışı trafiğinin Türkiye’ye getirilmesi” kampanyasının müjdesini verdi. Kampanya sonucunda elde edilen maliyet düşüşünün ürün fiyatlarına yansıtılması sonrasında da Türkiye’de web server kiralama, web hosting fiyatlarında indirimler yapılırken bu durum tüketiciler tarafından da memnuniyet ile karşılandı.

Ancak kampanya yapılmasına karşın yurtdışına göre halen yüksek olan erişim maliyetleri nedeniyle, transfer edilebilecek Türk içerik kısa sürede tükenerek pazar yine durağan konuma geçti. Sadece erişim maliyeti indirimi ile belirli bir noktaya kadar iteklenen büyümenin yavaşlaması ile birlikte, problemin sadece erişim maliyeti olmadığı tekrar hatırlandı.

İşletmeci Neler bekliyor? Neler istiyor?
Şimdilerde ulusal bir hedef ve yasal süreçlerin sağlıklı işlemesi adına içeriğin ülke içine taşınması konusunda çalışmalar hızlandırılmış durumda. Ancak özellikle yurtdışı piyasaya hizmet sunmak için yasal düzenlemeler hazır durumda değil ve bu konuda ciddi sıkıntılar bulunmakta.

Geçtiğimiz hafta Türkiye’de hizmet veren üç veri merkezi işletmecisinin ve Ulaştırma Bakanlığı İnternet Kurulu‘nun katılımıyla Türk Telekom’un ev sahipliğinde gerçekleşen toplantıda Türkiye’deki veri merkezlerinin büyütülmesi ve yurtdışı hizmetlerin Türkiye’den sunulması konularında görüşler dile getirildi. Gerçekleşen toplantı sonrasında ilk etapta yapılması gerekenler aşağıdaki şekilde özetlenmiş oldu.

1. Yasal Düzenlemeler ve İşleyişteki Zorluklar
   T.İ.B’in Türk hosting, veri merkezi sektörünü domine eden şirket temsilcilerini davet ettiği 4 Kasım 2012 tarihinde gerçekleşen çalıştayda özellikle yasal süreçlerin takibinde yaşanan problemler gündeme gelmesi ile tüm şirketlerin bu durumdan fazlası ile muzdarip olduğu da ortaya çıktı. Suçlunun yakalanması konusunda tüm firmalar yardıma hazır olduğunu deklare etseler de, farklı kollardan yürüyen, her gün bir yenisi şirketlere ulaşan onlarca dava dosyasının takibi bile ciddi bir iş yükü getirmekte. Harcanan zamandan öte, bir çok dava ve soruşturmada veri merkezi işletmecisi veya yer sağlayıcının gerçekte içeriğin sahibi olmadığını anlatmak durumunda kalması, ayrı bir sıkıntı kaynağı olarak karşımıza çıkmakta. Türkiye’deki hukuki değerlendirme sürecinde içeriklerin sınıflandırılması, veri merkezi sektörünün merkezleri olarak görülen ülkelerden farklılık gösterdiği için, yabancı bir içeriğin Türkiye’de barındırılması şu an için oldukça zor görünmekte. Yine bu süreçte içeriğin Türkiye için engellenmesi, filtrelenmesi durumunda yer sağlayıcının yurtdışı için yayına devam edip edemeyeceği de açıklığa kavuşmamış bir durum.5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” ile tüm internet oyuncuları kategorilere ayrılmak istense de veri merkezi işletmecileri için bir sınıflama bulunmamakta. Erişim sağlayıcı, yer sağlayıcı ve içerik sağlayıcı olarak yapılan ayrımda, veri merkezi barındırdığı web sunucu içindeki içeriğe direkt erişimi olmamasına karşın, yer sağlayıcı kategorisinde yer aldığından, işi sadece sunucu oteli işletmek olan veri merkezi işletmecisi, sahip olmadığı; “siteyi ziyaret eden kullanıcıların erişim bilgilerinden” mesul tutulabilmek. Bu noktada kesinlikle veri merkezi için yeni bir sınıflandırma getirilmeli ve yasadaki sorumluluk kapsamı tanımı net olarak doldurulmalıdır.
2. Enerji Maliyetleri
   Üretim yapan ve “Sanayi Sicil Belgesi” alan işletmelere uygulanan %27 elektrik enerjisi indirimi veri merkezleri için uygulanmamaktadır. Özellikle 24 saat esası ile çalışan, günün her saati aynı miktarda enerji kullanımı yapan ve ülkenin gece boşa akan enerjisini de satın alan veri merkezleri için enerji indirimi uygulanmalıdır.
3. Erişim Maliyetleri
   İnternet erişim maliyetlerinin düşebilmesi, Türkiye’de veri merkezleri tarafından daha fazla internet trafiğinin kullanılmasına bağlı olduğundan, erişim üzerindeki %5 özel iletişim vergi yükü kaldırılmalıdır. Türkiye’nin ana internet erişim sağlayıcısı konumundaki Türk Telekom erişim fiyatlarını Avrupa ile aynı seviyelere getirebilse dahi, %5 ek vergi yükü yurtdışı erişim maliyetleri hesaplanırken direkt olarak rekabetin baştan kaybedilmesine sebep olmaktadır. Şu anda sektörün toplam kapasitesi ve bu kapasiteden alınan vergi hesaplandığında çok fazla bir yekün tutmayan bu %5 verginin kaldırılması durumunda sektör, daha rahat büyüyeceğinden satıştan elde edilen vergi ile özel iletişim vergisindeki kayıp misli ile kapanacaktır.

Düzenlemeler Ülkeye Ne Kazandırır?

1. İstihdam
   Her geçen gün daha stratejik bir önem kazanan web barındırma, veri merkezi hizmetlerinde Türkiye’nin bir toplama noktası olması konusunda yapılacak çalışmalar elektronik ticaret hacminin büyümesine de katkıda bulunabilecek, bu alanda hizmet veren firma ve kalifiye personelin yetişmesine katkıda bulunabilecektir. Erişim avantajları nedeniyle bölge operasyonlarını Türkiye’ye taşıyan dünya devleri için de Türkiye’de yetişmiş kadro ihtiyacı oluşacağından bu noktada istihdam açısından katkılar tartışılmaz olacaktır.
2. Kayıp Vergiler
   Elektronik reklamcılık, web sitesi barındırma, sunucu kiralama ve e-ticaret konularında hizmetlerin yurtdışından satın alınması nedeniyle yaşanan vergi kayıpları engellenebilecektir.
3. Stratejik Araç
   Enerjinin dünyadaki stratejik önemi yanında artık internet erişimi de hayatın ve ticaretin olmazsa olmazı arasındadır. Bu açıdan bölgenin internet toplama noktası olmak, komşularımız ile ortak ticari ilişkilere yeni boyutlar kazandıracak, siyasi kararlara etki edebilir boyutlara ulaşabilecektir.
4. Ulusal Güvenlik
   Ticaretin ve siyasetin her alanında kullanılan e-posta, ses iletişimi (voip) gibi elektronik haberleşme teknolojilerinin ülke dışındaki servislerden faydalanılarak kullanılması, veri güvenliği açısından da ulusal güvenlik problemlerine sebep olabilmektedir. Savaş, yurtdışı erişim hatlarının zarar görebileceği doğal afet gibi durumlarda, yurtdışından sunulan servislerin durması veya dış etmenler ile durdurulması durumunda ticaret ve günlük yaşam bu durumdan etkilenebilecekken, servislerin Türkiye içinden (Yerel) olarak sunulması bu tip riskleri azaltacak/ortadan kaldıracaktır.
5. Yeni Gelir Kapısı
   Yapısı gereği şu anda ağırlıklı olarak Türk pazarına hizmet veren sektörün dışa açılması durumunda tüm dünyadan hizmet alımları yapılacak ve bu veri merkezi cirolarında ciddi artışa ve doğal olarak vergi tahsilatında da artışına sebep olacaktır. Potansiyeli görmek adına; ülkemizdeki tüm veri merkezlerinin toplam erişim kapasitesi ve toplam alan büyüklüğünün Avrupa’da konumlanmış sadece bir veri merkezini geçemiyor olması özellikle incelenmesi gereken bir konudur.

Tüm bunları sessizce dinleyip, önümdeki soğuk sudan bir yudum içtikten sonra ekledim: “Bunlar ne güzel şeyler değil mi? Ancak bizde o uzaktaki yerde olan imkanların yarısı olsa, biz burda ne imkansızlıkları imkanlı kılardık. Alçak gönüllü olmak isterdim ama bu şartlar altında bu sektörde iş yapmak başlı başına bir iş! ”

“Devlet bize yardım etsin diyorsunuz yani?” diye ekledi müşteri adayı.

“Devletimize zeval vermesin, devlet desteğinden öte genel olarak sektörde işleyişle ilgili onlarla aramızda kocaman bir fark var…”

Veri merkezi sektöründe onlarcasına şahit ve müdahil olduğum bu ve buna benzer dialoglarda yapılan hata ülkemizdeki hizmetler ile yurtdışı hizmetlerin karşılaştırılması. Değerlendirmelerde şunu unutmamak gerekir ki; “Orada solunan oksijen ile burada ki oksijen aynı değil.”

İnternet sektörünün neredeyse ağır sanayiden daha çok gelir getirdiği, bilişim çalışanlarının toplumsal kaliteyi arttırdığı yeni yeni anlaşılırken bu konudaki sorunlar şu şekilde sıralanabilir.

• Donanım üretici markaların ülkelere göre gerçekleştirdiği pazarlama stratejileri 
  Yeni bir donanımın veya donanım teknolojisinin dünyada genel kabulu için özellikle A.B.D sonrasında avrupa pazarında başarı sağlaması gerektiği için bu bölgelerde ürünler daha uygun fiyatlarla ve olanaklarla tüketiciye ulaşabiliyor. Halen gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer aldığımızdan markalar açısından ülke pazarına sürülen ürünlerin satış stratejisi optimum karlılık için gerçekleşiyor. Bu durumda fabrika çıkışı olarak maça 1-0 yenik başlanıyor.
• Üretici ile tüketici arasına distribütör katmanı
  Satış ve destek konularında ülkeye yatırım yapmak istemeyen markalar bu ihtiyaçlarını tüketici ile direkt etkileşim kurmayarak çözüyor ve alım-satımcı distributörler devreye giriyor. Marka ile direkt anlaşma sağlansa da yüksek miktarlı ve sürekli alımlar gerçekleştirilmediğinde ürünler distribütörü üzmemek adına distribütör kanalından geçirilerek ara katmana para kazandırılmaya çalışılıyor.
• Ürünler üzerindeki vergiler
  Veri merkezinin ticaretini sürdürebilmesi için satın almak zorunda olduğu donanımlar ham madde olarak değerlendirilmediğinden ürünler normal vergi sistemi üzerinden geçerek son noktada ürünler üzerinde ciddi vergi yükü oluşturulmuş oluyor. Veri merkezi açısından kullanılan sunucunun ticari ömrü ise 2-3 yılı geçemediğinden bu konudaki ihtiyaçlar asla bitmiyor.
• Enerji
  Teknolojik gelişimin önündeki büyük engellerden biri halen elektrik enerjisi olarak karşımıza çıkıyor. Altyapı yetersizliği, özelleştirme ile daha kötü yönetilen enerji şirketleri, ülkedeki enerji darboğazı gibi sebepler nedeniyle enerji maliyetleri oldukça yüksek. Stabil,kesintisiz enerjinin temini zor olduğu gibi enerji kesintilerinde kullanılan jeneratörlerin yakıtı, yine dünyanın en pahalı birim fiyatı üzerinden satın alınmakta ve gizli bir masraf kalemi olarak veri merkezinin karşısına çıkmaktadır.
• İnternet erişimi
  Son bir yıl içinde ülkenin internet erişimi lokomotifi Türk Telekom tarafından özellikle veri merkezi işletmecileri talepleri ve piyasa koşulları nedeniyle yapılan özel kampanyalar ile fiyatlarda olumlu değişiklikler olsa da halen en yakın nokta olan avrupa ile aramızda dört kat fiyat farkı bulunmaktadır. Ayrıca veri merkezinin internet erişimi için ödediği fatura bedelinden önceleri %15 şimdilerde %5 özel iletişim vergisi tahsili yapılmaktadır. Ancak bir veri merkezinin ana ham maddesi olan internetin neden özel iletişim vergisi ile cezalandırıldığı ayrı bir tartışma konusudur.
• Finansal ihtiyaçlar
  Bir veri merkezi için donanım tedariği konusundaki finans ihtiyacı kısa dönemde veri merkezi gelirleri ile karşılanacak büyüklükte olmadığı gibi ihtiyaç süreklidir. Ülkedeki bankacılık ve finans sektörü, işinin tamamını bilgisayar ve internet olanakları ile gerçekleştirmesine rağmen; “Nereden geliyor bu internet değirmeninin suyu?” sorusunu kendine sormuyor olsa gerek, özellikle bilişim,internet sektöründen halen korkmakta, temkinli yaklaşmakta ve bu sektöre verilen kredi/leasinglerde kılı kırk yararak mümkün olan maksimum seviyede veri merkezi işletmecisine işkence etmeyi, işletmecinin evini barkını ipotek altına almayı kendine görev bilmektedir.
• Yasal düzenlemeler ve uygulamalar
  5651 sayılı yasada “yer sağlayıcı” statüsünde tanımlanan, kendinden talep edilmesi durumunda bilgi paylaşarak görevini tamamlayacak olan veri merkezi, her nedense bazı dosyalarda algı olarak yer sağlayıp, yardım ve yataklık eden şeklinde de yorumlandığından karakollar, adliye koridorları veri merkezi sahibi veya yöneticilerin uğrak yeri olmakta, verilen ifadeler sonrası dosyalar kişisel olarak devam etmekte, firma sahibi veya yöneticisi adının asla geçmesi uygun olmayan onlarca dosyada yer almaktadır.Madde 5 – (1) Yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.”

Görüldüğü üzere beklentiler ve talepler alışılagelmiş şekilde sadece “devletten” değil. Ülkenin toplumsal yapısı ve teknolojik gelişime bakış açısı üzerine sihirli bir değnek değmediği sürece en az on yıl daha onların oksijeni ile bizimkisi aynı olmayacak.

Avrupada yaşanan yoğun ekonomik kriz ve ülkemizdeki sektörün gladyatör lokomotifleri sayesinde Türkiye, yarışta başa güreşiyor gibi görünse de bu on yıllık süreçte onlar bu dünyanın oksijen kaynakları yerine yeni keşifler için başka evrenlere yolculuğa çıkar mı? Belirsiz…

“Orada bir köy var, uzakta, o köy bizim köyümüzdür.
Gezmesek de, tozmasak da o köy bizim köyümüzdür.

Orada bir ev var, uzakta, o ev bizim evimizdir.
Yatmasak da, kalkmasak da o ev bizim evimizdir.

Orada bir ses var, uzakta, o ses bizim sesimizdir.
duymasak da, tınmasak da o ses bizim sesimizdir.

Orada bir dağ var, uzakta, o dağ bizim dağımızdır.
İnmesek de, çıkmasak da o dağ bizim dağımızdır.

Orada bir yol var, uzakta, o yol bizim yolumuzdur.
Dönmesek de, varmasak da o yol bizim yolumuzdur.”

Hali hazırda yurtdışı satışlarda kdv oranı %0 iken, yeni düzenleme ile bu satışlardan elde edilen gelirlerden alınan vergide de yarı oranda indirim yapılmış oldu.

Özellikle yurtdışı internet trafiğininTürkiye’ye getirilmesi konusunda Türk Telekom tarafından yapılan veri merkezi kampanyaları sonrası sağlanan bu vergi avantajı ile de yurtdışına veri merkezi,barındırma konularında hizmet sunulması özendirilmiş oldu.

Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi ve veri saklama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan hizmet işletmeleri ile ilgili bakanlığın izni ve denetimine tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın %50’si.

Bu indirimden yararlanılabilmesi için fatura veya benzeri belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi şarttır. Bu bentte yer alan oranı, hizmet alanları itibarıyla sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırmaya Bakanlar Kurulu, bu bendin uygulamasına ve denetime ilişkin usul ve esasları belirlemeye ilgili bakanlıkların görüşünü almak suretiyle Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Kanunlaşan, kanun tasarısı 32. madde ğ bendinde yer alan yukarıdaki metne buradan ulaşabilirsiniz.

Türk Telekom ile çalışmak size ne kazandırdı?
İnternet ve bilişim sektöründe hizmet vermeye başladığımız günden bu yana, ana internet erişim sağlayıcımız olan Türk Telekom her yıl artan hizmet kalitesi ve sağladığı yüksek uptime ile müşteri sayımızın artmasına ve hizmetlerimizin çeşitlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Veri Merkezi işletmecilerine  yönelik Türk Telekom’ un yaptığı  uygulamalar / sizlere sağladığı avantajları nelerdir?
Son dönemde yurtdışı trafiğin Türkiye’ye taşınmasına olanak tanıyan Türk Telekom kampanyası ile müşterilere sunulan hizmet yelpazesi içine bir yenisi daha eklenirken, ülkemizdeki yüksek erişim maliyetleri düşürülmüş ve yurtdışında da rekabetçi fiyatlar ile hizmet sunulmasına olanak sağlanmıştır.
Veri Merkezi Kampanyası kapsamında aldığınız devreden memnuniyetiniz /  size piyasadaki rakipleriniz arasında sağladığı avantajları nelerdir?
Kampanya kapsamında sağlanan hizmetin yurtdışı bağlantı-uplink kalitesinin daha da artması durumunda hizmetlerimiz yurtdışı piyasası içinde cazip bir hale gelecektir. Sağlanacak bu yarar ile ülkemizden yurtdışına çıkan kaynak azalırken, ülkemize döviz girişi sağlanacaktır.
Türk Telekom’un kendisinin de bir veri merkezi işletmecisi olmasına rağmen sizlere avantajlı imkanlar sunmaya çalışmasını nasıl yorumluyorsunuz?
Kurumsal firmaların web sitesi barındırma, e-posta veya e-ticaret sistemleri ile tanışmasında büyük rol oynayan yerel veri merkezi işletmecileri bu konudaki pazarın gelişmesinde büyük rol oynamaktadır. Son kullanıcı ile direkt iletişimde olunması gereken pazarda Türk Telekom’un veri merkezi işletmecilerine sağladığı bu destek yine Türk Telekom’a kazanç olarak geri dönmektedir. Türk Telekom’un bu konudaki yapacağı yeni yatırımların ve işletme enerjisinin veri merkezi işletmecilerine kaydırılması, işletmecilerin sektörde daha emin adımlarla ilerlemesinde ve sektörün daha da gelişmesine büyük katkı sağlayacaktır.